Το σώμα Tāntrika

Να ζεις, να είσαι παρών στον κόσμο ως Tāntrika, σημαίνει να ζεις σε ένα σύμπαν διαποτισμένο από θεϊκές δυνάμεις, από τη δύναμη (śakti) της θεότητας—ένα σύμπαν που βιώνεται ως πεδίο ενέργειας μέσα στο οποίο το σώμα είναι βυθισμένο. Το σώμα είναι μέρος του σύμπαντος, αντανακλώντας τη δομή του. Υπερφυσικές δυνάμεις και θεότητες είναι παρούσες, εμψυχώνοντας το σώμα και συνδέοντάς το με το κοσμικό όλον. Ένα σώμα του οποίου η δομή και η ζωή είναι ταυτόχρονα ανθρώπινη, κοσμική και θεϊκή είναι επίσης ένα yogic body. Η θέση και ο ρόλος του ανθρώπινου σώματος στην Tantra είναι τέτοιοι ώστε τα περισσότερα στοιχεία του ταντρικού πεδίου μπορούν να μελετηθούν από την οπτική του σώματος.

Από τις πρώτες περιόδους, η Ινδία έδωσε στο σώμα ιδιαίτερη σημασία στην αντίληψή της για τον κόσμο και τον άνθρωπο. Η Yoga αποτελεί απόδειξη αυτού του γεγονότος.

«Μόνο ένα ον που έχει σώμα μπορεί να επιτύχει τη σωτηρία», λέει ένα αρχαίο κείμενο. Η Tantra, που θεωρεί ότι τα μέσα αυτού του κόσμου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την απελευθέρωση, τονίζει αυτήν την άποψη. Με πολλούς τρόπους, το σώμα κατέχει την πρωτεύουσα θέση.

Σε όλες τις ταντρικές παραδόσεις, οι θεότητες είναι παρούσες στο ανθρώπινο σώμα, το οποίο κατοικούν και εμψυχώνουν. Κοσμικές διαιρέσεις, μυστική γεωγραφία, είναι παρούσες ή αντανακλώνται στο σώμα. Σε ένα από τα ποιήματά του, ο Saraha (12ος αιώνας) είπε: «Εδώ [στο σώμα μου] βρίσκονται η Gaṇgā και η Yamunā… εδώ είναι το Prayāga και η Varaṇāsī, εδώ ο Ήλιος και η Σελήνη. Εδώ βρίσκονται οι ιερές τοποθεσίες, τα pīṭhas… Ποτέ δεν έχω δει τόπο προσκυνήματος και κατοικία μακαριότητας όπως το σώμα μου». Είναι αλήθεια ότι ήταν Βουδιστής Tāntrika. Αλλά ένας Ινδουιστής Tāntrika θα είχε πει το ίδιο, διότι η ταντρική πορεία προς την απελευθέρωση είναι σχεδόν πάντα μια σωματική και νοητική ασκητική διαδικασία συνδεδεμένη με το σύμπαν.

Παρότι καινοτόμος με πολλούς τρόπους, η ταντρική αντίληψη του ανθρώπινου σώματος δεν είναι παρά μια πολύ έντονη, τελετουργική, μερικές φορές παράξενη εκδοχή μιας αρχαίας ζωτικής δύναμης στο σώμα, καθώς αυτό συνδέεται με το σύμπαν—ένα σημείο που αναπτύχθηκε περαιτέρω σε πιο πρόσφατες Upaniṣads, όπως η Praśna. Το ίδιο το σύμπαν μερικές φορές θεωρούνταν ή απεικονιζόταν ως ένα τεράστιο σώμα. Στον ινδουιστικό κόσμο, σώμα και σύμπαν είναι στενά συνδεδεμένα.

Ένας ασκούμενος Tāntrika είναι σχεδόν πάντα yogi, διότι η άσκησή του (adhana) συχνά περιλαμβάνει σωματοψυχικές πρακτικές που είναι yogic. Πολλές τελετές, ιδίως η λατρεία των θεοτήτων (pūjā), αλλά και ένας αριθμός τελετουργικών, μαγικών ή πνευματικών πρακτικών, περιλαμβάνουν στοιχεία yogic. Αυτές οι πρακτικές συνήθως «υποστηρίζονται» ή ακόμη και διαμορφώνονται σύμφωνα με μια yogic εμπειρία του σώματος. Τα ταντρικά κείμενα, όταν περιγράφουν τελετές ή πρακτικές που πρέπει να εκτελεστούν, πολύ συχνά αποκαλούν το πρόσωπο που τις εκτελεί «yogi». Αυτή η σχεδόν συνεχής παρουσία της Yoga είναι ένα σημαντικό σημείο. (Ωστόσο, πρέπει να σημειώσω ότι από πολύ νωρίς υπήρχαν σωματικές ασκητικές πρακτικές [tapas], οι οποίες δεν αποτελούσαν μέρος της Yoga.)

(The Hindu Tantric World- Andre Padoux)

Το σώμα ως Μικρόκοσμος

Το σώμα του ασκητή συχνά κατανοείται ως μια μικροκοσμική εκδήλωση του μακροκοσμικού σύμπαντος, που περιέχει ομόλογους ποταμούς, βουνά, πλανήτες και άλλα. Πολλά από τα συστήματα της Yoga σε αυτό το βιβλίο βασίζονται σε τέτοια μοντέλα του σώματος, το οποίο δεν είναι εμπειρικό ή βιολογικό, αλλά τελετουργικά και δογματικά κατασκευασμένο.

Για παράδειγμα, το Parākhyatantra (5.2.1) αναπτύσσει την κίνηση του prāṇa μέσα από τα σωματικά εντοπισμένα πεδία διαφόρων θεοτήτων. Το Amṛtasiddhi (5.2.2) δηλώνει ότι όλα τα στοιχεία των τριών κόσμων βρίσκονται μέσα στο σώμα, συμπεριλαμβανομένων των πλανητών, των βλεπόντων, των σοφών και των θεών· και το Siddhasiddhāntapaddhati (5.2.3) προσφέρει έναν λεπτομερή χάρτη των πεδίων του σύμπαντος πάνω στο σώμα του yogi.

(the root of yoga – James Mallinson and Mark Singleton)